Barbara Zagórna-Tężycka

---

Życiorys

Barbara Zagórna-Tężycka była córką Czesława i Walentyny Sulkowskich. Ukończyła Gimnazjum Ogólnokształcące w Sierpcu w 1948 roku. Dwa lata później zdała maturę w liceum ogólnokształcącym w tym samym mieście. W 1951 roku zapoczątkowała swoje studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, jednocześnie pracując jako referentka w Pracowni Konserwacji Zabytków. Jej współpraca z Zakładem Etnografii IHKM PAN zaowocowała badaniami terenowymi na Kurpiach, z których pozyskany materiał wykorzystała w swojej pracy magisterskiej. Tematem jej pracy był strój kurpiowski Puszczy Zielonej. W 1955 roku uzyskała dyplom magistra etnografii.

Po ukończeniu studiów podjęła pracę w Krajowym Związku Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego „Cepelia” w Warszawie. Startowała jako pracownica Wydziału Nadzoru Artystycznego, a później jako kierowniczka wzorcowni zajmowała się gromadzeniem przykładów cennych zabytkowo rękodzieł oraz dokumentowaniem współczesnych twórców. W latach 1957–1962 pracowała jako inspektorka w Wydziale Artystycznej Wytwórczości Ludowej, gdzie ściśle współpracowała z twórcami ludowymi oraz obserwowała działalność różnych spółdzielni w dziedzinie sztuki ludowej. Zorganizowała także Centralną Komisję Ocen Etnograficznych, która miała na celu zatwierdzanie wzorów zgłaszanych do produkcji przez te spółdzielnie.

W 1962 roku Barbara została przeniesiona do Zespołu do Spraw Plastyki w Ministerstwie Kultury i Sztuki, gdzie pracowała jako starsza radczyni do 1967 roku, współpracując z dr. Kazimierzem Pietkiewiczem. Po jego odejściu do Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, kontynuowała samodzielnie prowadzenie spraw związanych z mecenatem ministerialnym nad sztuką ludową. Opracowywała budżet ministerstwa, w tym pomoc stypendialną dla twórców, zakup dzieł sztuki ludowej oraz organizację konkursów, wystaw i publikacji. Czegolwiek podejmowała, jej decyzje były zawsze przemyślane i zgodne z potrzebami środowiska, co przyczyniło się do utworzenia wielu kolekcji współczesnej sztuki ludowej w muzeach etnograficznych.

W latach 1972–1974 zrealizowała weryfikację twórców ludowych, co miało kluczowe znaczenie dla przyznania twórcom prawa do emerytur twórczych. Jej działania przyczyniły się także do ochrony tradycyjnych rękodzieł w wielu regionach Polski. Jak pisał Aleksander Błachowski, umiejętnie łączyła pragmatykę ministerialnego urzędnika z kompetentną działalnością etnografa, wyczulonego na potrzeby ochrony kultury ludowej.

W 1992 roku przeszła na emeryturę, ale wciąż pełniła rolę konsultantki ministra Kultury i Sztuki, zwłaszcza w kwestiach dotyczących mecenatu. W Mazowieckim Towarzystwie Kultury kierowała sprawami związanymi z Ogólnopolskim Przeglądem Dorobku Twórców Ludowych im. Oskara Kolberga. Jej dorobek naukowy obejmował artykuły, takie jak „Kurpiowski strój ludowy Puszczy Zielonej” (Etnografia Polska, t. 2, 1959), „Etnografia w pracach Krajowego Związku Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego „Cepelia” (Etnografia Polska, t. 2, 1959) oraz „Tkactwo ludowe terenów północnej Kurpiowszczyzny” (w: Kurpie. Puszcza Zielona, t. 2, red. A. Kutrzeba-Pojnarowa, Wrocław – Warszawa – Kraków 1964).

Barbara Zagórna-Tężycka została odznaczona wieloma nagrodami i odznaczeniami, w tym Odznaką „Zasłużonego Działacza Kultury” (1974), Złotym Krzyżem Zasługi (1975), Złotą Odznaką „Za zasługi dla województwa warszawskiego” (1975), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1983), Nagrodą im. Oskara Kolberga (1986), medalem „Zasłużony dla Cepelii” (1999) oraz Odznaką „Zasłużony dla kultury polskiej” (2005).

Od 1968 roku była członkinią Rady Naukowej Stowarzyszenia Twórców Ludowych oraz warszawskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Od 1967 roku przynależała do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W 1965 roku poślubiła Józefa Tadeusza Tężyckiego (*1928, †2023), prawnika, który był głównym specjalistą w Ministerstwie Hutnictwa i Przemysłu Metalowego. Małżeństwo to nie doczekało się dzieci.

Barbara Zagórna-Tężycka, wybitna postać w dziedzinie kultury ludowej, znalazła spokój na cmentarzu parafialnym w Sierpcu.

---

Oceń: Barbara Zagórna-Tężycka

---